Wątpliwości i obawy przed pójściem do psychologa czy rozpoczęciem psychoterapii towarzyszą niemal każdemu. Jest to naturalne, szczególnie jeśli nigdy wcześniej nie korzystaliśmy z tej formy pomocy. W tekście postaram się wyjaśnić, czego można się spodziewać podczas pierwszej wizyty. Czy pierwsze spotkanie u psychoterapeuty to już psychoterapia? Pierwsza wizyta u psychoterapeuty, nazywana zazwyczaj konsultacją psychologiczną lub psychoterapeutyczną, nie jest jeszcze psychoterapią. Konsultacja (czy częściej kilka pierwszych konsultacji), jak nazwa wskazuje, jest formą skonsultowania się ze specjalistą, wspólną naradą, zasięgnięciem wiedzy, ustaleniem wspólnych warunków. Konsultacje to czas na dyskusję i zastanowienie się, jaką drogę obrać i co będzie najkorzystniejsze dla pacjenta. W ich trakcie dopiero ustala się zasady przyszłej współpracy. Warto wiedzieć, że konsultacje nie zobowiązują żadnej ze stron (ani pacjenta, ani psychoterapeuty) do rozpoczęcia dłuższej współpracy, jaką jest psychoterapia. Pierwsze spotkanie zazwyczaj zaczynam od pytania, co daną osobę do mnie sprowadza. Następnie słucham wszystkiego, czym pacjent chce się ze mną podzielić na początek. Do tego, co dana osoba mówi, zadaję dodatkowe pytania, żeby lepiej zrozumieć różne kwestie. Pamiętaj jednak, że nie każdy psychoterapeuta zacznie wizytę w ten sposób. Często jest tak, że psychoterapeuta będzie milczał i poczeka, aż to Ty zaczniesz spotkanie i zaczniesz mówić. Takie zachowanie ze strony psychoterapeuty też jest jak najbardziej w porządku i prawidłowe. W takiej sytuacji możesz wówczas zacząć mówić o problemie, z jakim przychodzisz, od kiedy mniej więcej się z nim borykasz. Mów o tym, czym chcesz się podzielić na początku. Czasem psychoterapeuta może poprosić pacjenta o to, aby się przedstawił, powiedział coś więcej o sobie, swojej rodzinie, czy aktualnej sytuacji życiowej. Nie ma jednego właściwego czy obowiązującego schematu pierwszej wizyty i u każdego specjalisty może się ona znacząco różnić. Inne przykładowe pytania, które najczęściej padają z mojej strony podczas pierwszych wizyt: Jak Pan(i) do mnie trafił(a)?Dlaczego zdecydował(a) się Pan(i) na wizytę akurat w tym konkretnym momencie swojego życia?Czego Pan(i) oczekuje od spotkań, jeśli mielibyśmy umówić się na psychoterapię?Nad jakimi tematami, obszarami swojego życia chciał(a)by Pan(i) pracować?Co miałoby się zmienić w Pan(i) życiu dzięki procesowi terapii?W jaki sposób moglibyśmy sformułować cele do potencjalnej pracy psychoterapeutycznej? Pamiętaj, że przed przyjściem na pierwszą wizytę nie musisz znać odpowiedzi na powyższe pytania. Możesz o nich dyskutować z psychoterapeutą i szukać wspólnej płaszczyzny. Podczas wizyt konsultacyjnych Ty również masz prawo do zadawania pytań psychoterapeucie dotyczących jego sfery zawodowej: metod jego pracy, charakteru i częstotliwości spotkań, doświadczenia psychoterapeuty, czy innych istotnych kwestii, które Cię nurtują. Podczas pierwszej lub kolejnej wizyty opowiadam również o tym, na czym polega psychoterapia, jakie są zasady pracy, zwracam uwagę na ważniejsze zagadnienia, mówię o tym jak będą wyglądać spotkania, odpowiadam na ewentualne pytania i wątpliwości pacjenta. W trakcie wizyty szacujemy długość psychoterapii, omawiamy częstotliwość spotkań oraz indywidualną specyfikę ewentualnych sesji. Jeśli pacjent zgadza się na warunki i wszystko jest wyjaśnione, możemy rozpoczynać psychoterapię (zazwyczaj po minimum 3 wstępnych spotkaniach konsultacyjnych). Czemu służy konsultacja psychoterapeutyczna? Konsultacja u psychoterapeuty służy wzajemnemu poznaniu się pacjenta i psychoterapeuty oraz doprecyzowaniu przeżywanych przez pacjenta trudności. Daje pacjentowi możliwość oceny, jak czuje się w kontakcie z danym terapeutą i czy taka forma pracy będzie dla niego pomocna. Słowem: czy terapeuta jest osobą, z którą pacjent chciałby kontynuować spotkania w ramach psychoterapii. Terapeuta natomiast w czasie konsultacji zyskuje pogląd na to, czy jest w stanie pomóc pacjentowi w problemach, które pacjent zgłasza. Po kilku wstępnych konsultacjach (zazwyczaj od 1 do 3 wizyt) postaraj się odpowiedzieć sobie na poniższe pytania: Czy terapeuta odpowiada Ci pod względem personalnym? Czy odpowiada Ci sposób bycia terapeuty, czy komfortowo się przy nim czujesz? Czy sądzisz, że będziesz w stanie się przed tym konkretnym terapeutą otworzyć?Czy udało się Wam wspólnie ustalić cele terapeutyczne (a więc kierunek, w jakim miałaby podążać Wasza praca)? Czy zgadzasz się z tym, co terapeuta widzi jako cel? (Czasem zdarza się tak, że terapeuta i pacjent inaczej widzą cel terapeutyczny, albo rozumieją go w inny sposób).Czy odpowiada Ci praca nad celem/ celami terapeutycznymi, które zaproponował Ci terapeuta lub które wspólnie ustaliliście?Czy metody pracy, które proponuje terapeuta, odpowiadają Ci?Czy czujesz się na siłach, żeby pracować nad problemem? – ponieważ żaden psycholog ani psychoterapeuta nie zrobi tego za Ciebie. W czasie wstępnych konsultacji psychoterapeuta ma możliwość zapoznania się bliżej z problemem, z którym się zgłaszasz, z historią Twojego życia, Twoimi celami i oczekiwaniami co do terapii. W ich trakcie psychoterapeuta będzie w stanie ocenić, czy Twój problem kwalifikuje się do psychoterapii lub innej formy pomocy, jak na przykład: wsparcia psychologicznego w formie kilku spotkań, poradnictwa psychologicznego czy zawodowego, terapii par, terapii grupowej, może zasugerować konsultację z psychiatrą w celu diagnozy lub rozważenia farmakoterapii. Będzie mógł również stwierdzić, czy widzi możliwość pomocy Tobie w tym problemie, z którym się zgłaszasz. Podczas pierwszej wizyty nie zostanie rozwiązany Twój problem Konsultacje są dopiero wstępem do psychoterapii. Czasem już po pierwszej wizycie możemy odczuć ulgę, że podzieliliśmy się z kimś problemem, opowiedzieliśmy swoją historię. Jednak aby odczuć realne zmiany, wymagana jest praca nad problemami, zaangażowanie w ich zrozumienie czy rozwiązanie, a to wymaga czasu i cierpliwości. Na konsultacjach wiele spraw porusza się „ogólnie”. Później, w trakcie trwania psychoterapii, często powraca się często do początkowych ustaleń i celów. Jeśli mielibyśmy porównać proces psychoterapii do dalekiej podróży, to początkowe konsultacje są jak zarysowanie mapy, planu przed wyruszeniem w podróż. Na dalszych etapach podróży często zerka się przecież do mapy, rewiduje cel w zależności od pogody i innych czynników. Podobnie w psychoterapii, cel może ulec zmianie, mogą się zmienić nasze warunki życiowe i zaistnieć potrzeba przeformułowania ustalonych początkowo celów lub zasad. Ważne, aby zawsze odbywało się to we wspólnym dialogu i porozumieniu pacjenta i terapeuty. Dopasowanie pacjenta i terapeuty Jeśli zdecydujesz się na psychoterapię, będziesz się spotykać ze swoim psychoterapeutą w ramach sesji terapeutycznych regularnie, przez co najmniej kilka miesięcy. Dlatego też dobrze jest, żebyś czuł się komfortowo w jego towarzystwie. Jak możesz to sprawdzić podczas wstępnych konsultacji? Najlepiej ocenić to w nieco podobny sposób, jakbyśmy poznawali zupełnie nam obcą osobę. W takiej sytuacji zazwyczaj dość szybko potrafimy poczuć, czy porozumiewamy się na podobnych „falach”, czy to zupełnie „nie jest to”. Nie oznacza, że psychoterapeuta ma być dla Ciebie idealny, albo że masz go lubić, ale chodzi o Twoje ogólne poczucie, że psychoterapeuta jest dla Ciebie wystarczająco dobry, że będziesz mu w stanie zaufać. To trochę tak, jakbyś wybierał się w daleką i długą podróż i musiał zdecydować, czy chcesz aby osoba, jaką jest Twój terapeuta, miał Ci w niej towarzyszyć. Psychoterapia jest relacją i długoterminowym procesem, więc jak w każdej relacji będą się zdarzały zgrzyty i nieporozumienia. Jest to zupełnie naturalne. Jeśli jednak istnieje coś, co w kontakcie z psychoterapeutą zdecydowanie nie odpowiada Ci już na samym początku – niech „zapali Ci się w głowie lampka ostrzegawcza” i przyjrzyj się tym kwestiom bliżej. (Więcej o wybraniu dobrego terapeuty będę pisała w kolejnych postach). Pamiętaj, że konsultacje psychoterapeutyczne mogą się zakończyć ustaleniem celu dalszej pracy i tym samym być wstępem do psychoterapii. Jednak mogą się również zakończyć na kilku początkowych spotkaniach, bez kontynuacji w formie psychoterapii. Nie bądź rozczarowany, jeśli tak się zdarzy. Tak czasem jest, że nie udaje się uzgodnić wspólnych celów, albo okazuje się, że pacjent potrzebuje innej formy wsparcia. Bywa też, że jedynie kilka wstępnych konsultacji będzie tym, czego ktoś na dany moment swojego życia potrzebuje, żeby spojrzeć na siebie czy swój problem z innej perspektywy. Jeśli mój wpis był dla Ciebie wartościowy, będzie mi miło, jeśli zostawisz po sobie ślad w postaci komentarza lub podzielisz się linkiem do tego artykułu z innymi.