Spis treści Życiorys i biografia Zawiszy Czarnego Pochodzenie i rodzina Służba na dworach królewskich Działalność dyplomatyczna Śmierć i upamiętnienie Ciekawostki Życiorys i biografia Zawiszy Czarnego Zawisza Czarny z Grabowa – najbardziej znany polski rycerz z czasów średniowiecza. Już za życia cieszył się sławą walecznego i honorowego wojownika bez skazy. Był również utalentowanym i skutecznym dyplomatą. Pochodzenie i rodzina Wywodził się ze średnio zamożnej szlachty, pieczętującej się herbem Sulima (czarny orzeł na żółtym tle, a pod nim trzy białe kamienie na czerwonym tle). Był najstarszym synem Mikołaja, kasztelana konarskiego sieradzkiego i Doroty. Miał jeszcze dwóch braci: Jana Farureja i Piotra Kruczka. Nie wiadomo, kiedy dokładnie się urodził, historycy wskazują, że prawdopodobnie w 1370 r. Brak jest też dokładnych informacji na temat jego edukacji, wiadomo jednak, że nie ukończył żadnego uniwersytetu. Zawisza ożenił się ok. 1397 r. z Barbarą herbu Pilawa, która była bratanicą Piotra Wysza – ówczesnego biskupa krakowskiego. Małżeństwo z tak wysoko postawioną osobą nie mogło być przypadkowe, co wskazuje, że Zawisza mimo młodego wieku mógł pochwalić się dużą sławą. Małżeństwo doczekało się czterech synów – Marcina, Stanisława, Zawiszę i Jana. Dwaj z nich zginęli w trakcie wojen – Stanisław w Bitwie pod Warną w 1444 r. oraz Jan, zmarły w niewoli, do której trafił w czasie Bitwy pod Chojnicami w 1454 r. Służba na dworach królewskich Zawisza był rycerzem dwóch królów – Władysława Jagiełły i Zygmunta Luksemburskiego. Początkowo służył na dworze węgierskim, wielokrotnie uczestnicząc w królewskich wyprawach przeciwko Turkom. Jego umiejętności i biegłość w walce sprawiły, że szybko stał się sławny. Został też jednym z zaufanych ludzi króla Zygmunta. W 1409 r. powrócił do Polski na wieść o możliwości ostatecznego rozprawienia się z Krzyżakami. Uczestniczył w Bitwie pod Grunwaldem w 1410 r., co uwiecznił na swoim obrazie Jan Matejko, a także liczni kronikarze, w tym Jan Długosz. Według legend, to Zawisza Czarny uratował w krytycznym momencie królewską chorągiew. Już po zakończeniu wojny polsko-krzyżackiej, dzięki swoim znajomościom z obydwoma władcami, doprowadził do zacieśnienia więzów między Polską a Węgrami. Był lojalny zarówno wobec Jagiełły, jak i Zygmunta, co sprawiało, że obydwaj władcy mieli do niego zaufanie. Zawisza zatem często pośredniczył i posłował w kontaktach między nimi. Działalność dyplomatyczna Historycy i badacze uważają, że mimo braku uniwersyteckiego wykształcenia w kierunku dyplomacji, rycerz posiadał wszystkie cechy niezbędne w służbie dyplomatycznej. Uczestnicząc w wojnach i turniejach podróżował po całej Europie, znał języki obce oraz zwyczaje panujące na dworach i etykietę. Sława i rozpoznawalność pozawalały mu z kolei na zawiązywanie nowych znajomości, bardzo ważnych w pracy dyplomatycznej. Zawisza Czarny był posłem w sprawach zarówno węgierskich, jak i polskich. Uczestniczył w soborze w Konstancji (1414-18 r.), wstawiając się za czeskim duchownym i reformatorem Janem Husem. Bronił także przed papieżem dobrego imienia Władysława Jagiełły, który był w tamtych czasach traktowany przez zachodnich władców jako poganin. Śmierć i upamiętnienie Rycerz i dyplomata, jakim niewątpliwie był Zawisza Czarny, dbał też o wzmocnienie statusu i znaczenia swojej rodziny. Pełnił funkcję starosty, najpierw kruszwickiego (od 1417 r. ), a od 1420 r. spiskiego. Mimo że nie był formalnie wysokim urzędnikiem ziemskim, w zachowanych dokumentach był tak traktowany i opisywany. Przez ostatnie lata swojego życia organizował i uczestniczył w wyprawach Zygmunta Luksemburskiego przeciwko Turkom. W 1428 r. podczas bitwy pod Gołąbcem (dzisiejszym Golubacem) osłaniał odwrót króla, sam rezygnując z ucieczki. Został wzięty do niewoli. Zginął prawdopodobnie ścięty mieczem, w trakcie kłótni pilnujących go janczarów 12 czerwca 1428 r. Nigdy nie odnaleziono jego ciała. Symboliczny pogrzeb odbył się w Krakowie w listopadzie tego samego roku. Życie i dokonania rycerza opisywał Jan Długosz, a także kronikarz Adam Świnka. Ciekawostki Ze względu na brak obiektywnych przekazów historycznych dotyczących Zawiszy Czarnego, historycy długo prowadzili dyskusje na temat jego przydomka. Przez lata uważali, że nazwa ta wywodzi się od koloru zbroi, w jakiej rycerz prowadził i wygrywał pojedynki. Jednak bardziej prawdopodobne wydaje się, że przydomek pochodzi od śniadej karnacji i ciemnych włosów rycerza. Za tym argumentem przemawia także przydomek brata Zawiszy, Piotra – Kruczek. Zawisza Czarny jest nie tylko postacią historyczną, upamiętnioną w legendach i swoistym micie szlachetnego i walecznego rycerza. Co ciekawe, do jego potomków należą inne znane postacie – hetman Stanisław Koniecpolski, książę Bogdan Radziwiłł, czy słynny partyzant, major Henryk Dobrzański „Hubal”. Postać i postawa rycerza przeniknęła również do języka polskiego w postaci powiedzenia „polegać jak na Zawiszy”, czyli ufać komuś całkowice. Podobne biografie i życiorysy Źródła Zdjęcie pochodzi z portalu wykorzystane na podstawie licencji domeny publicznej. Fragment obrazu Jana Matejko „Bitwa pod Grunwaldem”